Jak zabezpieczone są przed fałszerstwem polskie banknoty?

Artykuł gościnny 

Prawnym środkiem płatniczym w Polsce są banknoty emitowane przez Narodowy Bank Polski. Jedynym legalnym ich producentem jest Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych. Banknoty znajdujące się obecnie w obiegu należą do serii "Władcy polscy", wprowadzonej w 1995 r.

Autorem projektów poszczególnych banknotów, podobnie jak w przypadku wszystkich banknotów emitowanych w Polsce od połowy lat 70. XX w. jest Andrzej Heidrich. Znajdujące się obecnie w obiegu nominały banknotów to 10, 20, 50, 100, 200 i 500 zł. Dążeniem emitentów banknotów na całym świecie od zawsze jest jak najlepsze ich zabezpieczenie przed ewentualnym fałszerstwem. Poszczególne polskie banknoty zostały w tym celu zmodernizowane w kwietniu 2014 r. (z wyłączeniem nominału 200 zł, który nowszą wersję otrzymał w lutym 2016 r. oraz nominału 500 zł, który zadebiutował rok później zaopatrzony od początku w zaktualizowane zabezpieczenia).

Zabezpieczenia możliwe do weryfikacji bez użycia narzędzi optycznych

Zastosowane w polskich banknotach zabezpieczenia pozwalają zastosować różne sposoby weryfikacji ich autentyczności. W większości przypadków do sprawdzenia oryginalności banknotu ocenie należy poddać jego wygląd. Nie oznacza to jednak, że np. osoby niewidome pozbawione są możliwości kontroli autentyczności banknotów.

Druk stalorytniczy

Polskie banknoty produkowane są z wykorzystaniem techniki druku stalorytniczego. Daje on efekt wypukłości materiału, wyraźnie wyczuwalnej pod opuszkami palców. Elementy poszczególnych banknotów wykonane w tej technice to m.in. godło, portret, oznaczenie dla niewidomych w lewym dolnym rogu banknotu, a także w cyfrowa wartość nominału oraz oznaczenie emitenta – Narodowego Banku Polskiego.

Znak wodny

Do grupy podstawowych zabezpieczeń wizualnych polskich banknotów należy znak wodny. Powstaje on w trakcie produkcji wstęgi papieru w wyniku różnicy w gęstości masy papierniczej – w związku z tym nie jest ani nadrukowany, ani też wytłoczony. Znak wodny przedstawia wizerunek władcy, któremu poświęcony jest dany banknot, oraz cyfrowe oznaczenie nominału (tylko w przypadku banknotów zmodernizowanych). W celu stwierdzenia obecności znaku wodnego należy obejrzeć banknot pod światło.

Nitka zabezpieczająca

Kolejnym rodzajem zabezpieczenia widocznego pod światło jest nitka zabezpieczająca. Ma ona postać ciemnej, pionowej linii. Na powyższej linii widoczne powinny być cyfry oznaczające nominał oraz skrót "zł".

Zabezpieczenie "recto-verso"

Zabezpieczenie "recto-verso" polskich banknotów widoczne jest w prawym górnym rogu przedniej strony banknotu. Jest to owalne pole z fragmentem rysunku. Dokładnie w tym samym miejscu na odwrocie banknotu znajduje się drugi owal z brakującym fragmentem. Oglądając banknot pod światło powinniśmy zobaczyć kompletny rysunek idealnie dopasowanej korony.

Zabezpieczenia widoczne przy oglądaniu banknotu pod różnymi kątami

Prostym a zarazem skutecznym sposobem zabezpieczania banknotów jest umieszczanie na nich elementów, które przy poruszeniu banknotu zmieniają swój kolor. W zależności od nominału danego banknotu są to:

• 10 zł, 20 zł – opalizujący pas na odwrotnej stronie banknotu (10 zł – kolor turkusowy, 20 zł – kolor liliowy). Podczas obserwacji pod różnymi kątami powinien on być naprzemiennie widoczny i niewidoczny.
• 50 zł – stylizowana litera K na przedniej stronie banknotu, w trakcie poruszania powinna zmieniać kolor z zielonego na niebieski.
• 100 zł – przednia strona banknotu ozdobiona jest rozetą. W zależności od kąta patrzenia jej kolor płynnie powinien zmieniać się ze złotego w zielony.
• 200 zł – tarcza herbowa z literą S na przedniej stronie autentycznego banknotu przy jego obracaniu powinna zmieniać kolor ze złotego na zielony. Odwrotna strona banknotu została z kolei opatrzona roślinnym ornamentem nadrukowanym opalizującą farbą w kolorze złotym.
• 500 zł – na przedniej stronie banknotu umieszczono wizerunek husarskiego szyszaka, który pod różnymi kątami zmienia barwę z zielonej na niebieską. Na odwrotnej stronie banknotu znajduje się z kolei ornament roślinny nadrukowany opalizującą, złotą farbą. Element ten umieszczony jest w prawym, górnym rogu (pod nominałem 500).

Zabezpieczenia widoczne przy użyciu narzędzi optycznych

Oprócz zabezpieczeń możliwych do weryfikacji bez wykorzystania jakichkolwiek instrumentów polskie banknoty posiadają również dodatkowe elementy, do weryfikacji których posłużyć się należy lupą bądź światłem UV. Poszczególne nominały po obu stronach opatrzone zostały mikrodrukami. Są one na tyle małe, że dostrzeżenie ich czcionki gołym okiem jest prawie niemożliwe. Przy zastosowaniu lupy można z kolei w prawym, górnym rogu banknotu odczytać litery RP w obszarze wokół cyfry z nominałem. W przypadku użycia lampki emitującej światło ultrafioletowe możliwe jest zweryfikowanie, czy banknot posiada dodatkowe zabezpieczenia widoczne jedynie w świetle UV. Wśród nich wymienić należy m.in. kwadrat z odpowiednią wartością banknotu oraz numerację z prawej strony wizerunku władcy.

Autor Artykuł powstał przy współpracy ze sklepem z sejfami SejfExpert oferującym szeroki wybór sejfów, kas oraz szaf pancernych.