Sen polifazowy – czyli jak spać krótko i się wyspać

Co to jest sen polifazowy? Na sen tracimy około 1/3 życia. A gdyby tak spać dwie, cztery, sześć godzin dziennie zamiast ośmiu? Czy jest to możliwe? Okazuje się, że istnieją metody snu polifazowego, które pozwalają nam skrócić dobowy czas przeznaczony na sen. Badania wykazały, że śpiąc 2-4 godziny dziennie możemy być równie efektywni. Nie ma żadnych informacji na temat skutków wieloletniego stosowania systemu snu polifazowego. Znane są jednak osoby, które funkcjonowały w ten sposób przez lata!

Sen polifazowy a fazy snu

Aby zrozumieć, na czym polega sen polifazowy, warto wiedzieć, jakie są cztery fazy występujące podczas snu. Oto one:

1. Faza NREM: zasypianie (trwa 5-7 minut).
2. Faza NREM: sen lekki (trwa około 20 minut).
3. Faza NREM: sen głęboki (trwa około 50 minut). Z każdym cyklem jest coraz krótszy.
4. Faza REM: sen głęboki, pojawiają się marzenia senne (trwa około 15 minut). Z każdym cyklem jest coraz dłuższy, pod koniec nocy może wynosić nawet 40 minut.

Fazy te powtarzają się cyklicznie, kilkakrotnie w ciągu nocy. Jeden cykl trwa 90-120 minut.

Każdy z nas z pewnością doświadczył gwałtownego przebudzenia. Przez chwilę nie wiemy, gdzie się znajdujemy oraz co się dzieję. Dlaczego? Gdy po przebudzeniu jesteśmy oszołomieni, najprawdopodobniej coś wybudziło nas ze snu głębokiego. Inaczej dzieje się, gdy zostaniemy wybudzeni ze snu w fazie snu lekkiego. Jesteśmy wówczas w pełni świadomi. Od razu możemy przejść do aktywności tj.:

• wstanie z łóżka;
• przestawienie budzika;
• szturchnięcie śpiącego obok partnera.

Co to dla nas oznacza?

Na jaką godzinę nastawić budzik, aby stać wypoczętym

Najlepszą fazą snu na pobudkę jest faza snu lekkiego. W jaki sposób możemy obliczyć, o której godzinie będzie miał miejsce lekki sen? Teoretycznie będzie to wielokrotność liczby 90. Tyle trwa bowiem cały cykl powtarzający się mniej więcej co 90 minut. 

Jak tą wiedzę wykorzystać w praktyce? Kładąc się spać o godzinie 22.00 powinniśmy nastawić budzik na godzinę 5.35. Licząc 5 minut, które potrzebujemy na zaśnięcie, prześpimy 7,5 godzin (5 cykli). Powinniśmy się obudzić w fazie snu lekkiego. Jeśli przebudzenie będzie dla nas ciężkie, kolejnego dnia należy przesunąć budzik o 5 minut dalej. Po kilku próbach powinno nam się udać ustalić optymalną godzinę wstawania. Zakładając, że prowadzimy regularny tryb życia. Oczywiście musimy zadbać o komfortowe warunki podczas snu. 

Informacje te przydadzą się, kiedy będziemy zmieniać czas z letniego na zimowy w roku 2022. Wiedzę tę wykorzystano w systemach snu polifazowego. Nie wybudzamy się jednak w fazie snu lekkiego następującej na koniec cyklu, lecz na początku cyklu. Więcej na temat modeli snu polifazowego w znajdziemy w dalszej części artykułu. 

Model snu polifazowego uberman – 2 godziny snu w ciągu doby!

Model snu wielofazowego uberman powstał w latach 20-tych XX wieku. Decydując się na sen polifazowy według modelu uberman śpimy dwie godziny w ciągu doby. Cała pula jest rozkładana na sześć dwudziestominutowych drzemek w jednakowym odstępie czasu. 

Inne modele snu polifazowego – ile drzemek w ciągu doby

Model snu polifazowego uberman jest dość drastyczny. Był on stosowany m.in. przez żołnierzy w czasie pierwszej wojny światowej oraz przez agentów amerykańskiego wywiadu. Istnieją również inne modele snu polifazowego tj.:

• dymaxion – 4 drzemki w ciągu doby po 30 minut;
• everyman – 4 godziny snu w nocy i trzy drzemki w ciągu dnia po 20 minut;
• sen dwufazowy – 6 godzin snu i jedna 20 lub 90 minutowa drzemka w ciągu dnia.

Sen dwufazowy to nic innego, jak stosowana w krajach tj. Włochy czy Grecja sjesta. Jeśli nie chcemy przespać życia, warto wypróbować jeden ze systemów snu polifazowego. Już przy zwykłej sjeście możemy zaoszczędzić kilka godzin tygodniowo na ważną dla nas aktywność. 

Wielkie osobistości, które stosowały sen polifazowy

Co ciekawe, wiele znanych ludzi stosowało sen polifazowy. Należą do nich Leonardo da Vinci, który jak na tamte czasy żył bardzo długo (ponad 70 lat). Okazuje się, że spał on zaledwie 1,5 godziny dziennie. Stosował on 15 minutowe drzemki co cztery godziny. Napoleon Bonaparte mawiał: "Cztery godziny śpi mężczyzna, pięć kobieta, sześć głupiec". Za dnia drzemał on jednak, gdy naszła go na to ochota. Wynalazca żarówki Thomas Edison twierdził, że "Sen to absurd, zły nawyk". Geniusz Albert Einstein również nie tracił czasu na rzeczy tak nieistotne jak sen. Winston Churchil był znany z tego, że w gabinecie ucinał sobie drzemki. Nikola Tesla spał dwie godziny w ciągu doby. W wieku 25 lat dostał on zapaści. Później jego organizm się ustabilizował.

Jak zacząć sen polifazowy – kalkulator faz snu

Jeśli chcemy stosować sen polifazowy, warto zacząć od sjesty lub metody everyman. Na rynku jest dostępna literatura na temat snu polifazowego. Jak zacząć sen polifazowy i skąd wiedzieć, kiedy kłaść się spać? Możemy skorzystać z dostępnego w Internecie kalkulatora faz snu. Kalkulator oblicza godzinę, na którą powinniśmy nastawić budzik. Opiera się on na wiedzy, że każdy cykl snu ma 90 minut. Jest to jednak bardzo uproszczony sposób.

Smartband analizujący fazy naszego snu

Każdy z nas jest inny i poszczególne fazy mogą się u nas nieco różnić. Bardziej precyzyjnie będziemy mogli określić czas pobudki śledząc fazy naszego snu za pomocą nowoczesnego urządzenia elektrycznego, jakim jest smartband. Wiele osób korzysta z opaski na rękę pozwalającej na monitorowanie aktywności fizycznej oraz faz snu.

Statystyki o aktywności fizycznej są przez nas często używane. Mało kto wie, do czego można wykorzystać informacje na temat jakości naszego snu. To czy mamy lekki sen, czy głęboki traktujemy jako ciekawostkę lub powód do zaniepokojenia. Tymczasem dane te możemy wykorzystać do tego, aby budzić się wypoczętym. 

Jak skuteczny jest sen polifazowy – badania

Badania na temat snu polifazowego wykazały, że po wstępnych trudnościach organizm przystosowuje się do narzuconego mu rytmu dobowego snu. Nie ma jednak żadnych badań na temat tego, czy wieloletnie stosowanie systemu snu polifazowego jest zdrowe dla naszego organizmu.

Niektórzy naukowcy twierdzą, że jest to wbrew ludzkiej naturze. Nie do końca jest to prawdą. Wystarczy spojrzeć na małe dzieci oraz zwierzęta. Śpią on kilkakrotnie w ciągu dnia. Podobnie jak osoby starsze. Być może jest wręcz odwrotnie. Wraz z rozwojem cywilizacyjnym mogliśmy zmusić nasz organizm do snu przez osiem godzin w nocy, aby w ciągu dnia móc być aktywnym bez przerwy.

Sen polifazowy – opinie

Obecnie pracuję jako freelancer. Często budzę się w środku nocy. Jestem wypoczęta. Zdarza mi się wówczas pracować. W ciągu dnia decyduję się na drzemkę. Jest to albo krótka drzemka, albo właśnie 90 minutowa. Początkowo nastawiałam budzik na godzinę. Zauważyłam, że po godzinie bywam mniej wypoczęta niż po 20 minutach. W momencie, gdy zarwę noc, decyduję się jednak na dłuższą drzemkę. Nie posiadałam wówczas wiedzy temat fazy snu. Mimo to zaczęłam nastawiać budzik na 90 minut. Okazało się, że dla mnie jest to idealna długość drzemki. Wydaje mi się więc, że coś w tym jest.

Niestety w dzisiejszych czasach mało kto może sobie pozwolić na spanie w systemie polifazowym. Pomijając zwykłą sjestę, którą właściwie osobiście stosowałam przez 25 lat. Nauczyłam się tego od Greków, z którymi pracowałam ponad dziesięć lat. 

A co wy myślicie na ten temat?