Do czego służy płodozmian i jakie są jego rodzaje?

 Artykuł gościnny

Płodozmian to określenie na zagospodarowanie gruntów ornych dla konkretnego gospodarstwa. Uwzględnia on następstwo uprawy roślin, czyli tak zwane zmianowanie roślin, które warunkują czynniki przyrodnicze, ekonomiczne i agrotechniczne.

Płodozmian – jak zaplanować?

Zagospodarowanie gruntów jest planowane z kilkuletnim wyprzedzeniem. Wprowadzenie go na kilka pól określi strukturę zasiewów. Jaką rolę odgrywa płodozmian w uprawie roślin? Przy dobrym opracowaniu płodozmianu i jego skutecznym realizowaniu można otrzymać wysokie efekty produkcyjne. Jednocześnie zostaje utrzymana równowaga bioenergetyczna, a żyzność gleby pozostaje bez zmian. Dzięki zagospodarowaniu gruntów można zaplanować produkcję roślin. 

Rodzaje płodozmianów 

Istnieje kilka możliwości zagospodarowania gruntów. Rozróżnia się płodozmiany ze względu na strukturę zasiewów oraz płodozmiany ze względu na intensywność uprawianych roślin. Do tych pierwszych należą płodozmiany polowe, paszowe oraz specjalne. Do tych drugich zalicza się płodozmiany intensywne oraz płodozmiany ekstensywne.

Podział ze względu na intensywność uprawianych roślin – płodozmiany intensywne i ekstensywne

Płodozmiany ze względu na ilość uprawianych roślin można podzielić na intensywne oraz ekstensywne. 

Płodozmian intensywny

Płodozmian intensywny charakteryzuje się wysokim poziomem nakładów maszyn rolniczych. Występuje tu duża siła robocza. Rośliny, które są uprawiane w ten sposób mają duże wymagania pod każdym względem: 

• uprawowym;
• pokarmowym;
• glebowym. 

Należą do nich dla przykładu tytoń, len, burak cukrowy, czy rzepak. 

Płodozmian intensywny – uprawy współrzędne

W taki sposób uprawiane są także uprawy współrzędne. Są to uprawy, które charakteryzują się tym, że w tych samych rzędach rosną minimum 2 gatunki roślin, które położone są na przemian. Można w ten sposób sadzić rożne rodzaje roślin np. przyprawowe, ozdobne oraz lecznice. Mogą tu też występować rośliny sadownicze jak truskawki, czy porzeczki. 

Płodozmian ekstensywny

Drugim płodozmianem, który jest podzielony ze względu na intensywność uprawianych roślin jest płodozmian ekstensywny. W taki sposób uprawia się rośliny, które mają mniejsze wymagania. Są to rośliny zbożowe, jak pszenica i żyto oraz rośliny pastewne, do których należą dla przykładu soja i łubin.

Podział ze względu na strukturę zasiewów – płodozmiany polowe

Ze względu na strukturę zasiewów płodozmiany dzieli się na:

• polowe;
• paszowe;
• specjalne. 

Płodozmiany polowe

Do płodozmianów polowych zalicza się:

• płodozmiany zbożowe – więcej niż 60% powierzchni to zboża; 
• okopowe – więcej niż 25% powierzchni zajmują rośliny okopowe. Rośliny okopowe dzielą się na rośliny korzenne i bulwiaste. Do korzennych zalicza się m.in. marchew, pietruszkę, buraka, cykorię i kapustę. Natomiast bulwiaste to słonecznik bulwiasty, topinambur oraz ziemniak;
• przemysłowe – więcej niż 25% powierzchni zajmują rośliny przemysłowe. Do tego rodzaju zalicza się rośliny oleiste i włókniste. Uprawia się w ten sposób m.in. tytoń, chmiel, rośliny olejkodajne oraz przyprawowe;
• płodozmiany mieszane;
• płodozmiany lniarskie;
• płodozmiany buraczane.

Podział ze względu na strukturę zasiewów – płodozmiany paszowe

Płodozmiany paszowe to zagospodarowanie gruntu, w którym powyżej 50% powierzchni zajmują rośliny przeznaczone na paszę:

• płodozmiany pastewne – więcej niż 50% uprawy to rośliny pastewne takie jak groch, soja, łubin;
• rośliny przypodwórzowe – są paszą do zwierząt na fermach hodowlanych;
• rośliny przemienne-pastwiskowe albo łąkowe – części gruntów używa się jako łąki lub pastwiska w okresie od 4 do 8 lat. 

Podział ze względu na strukturę zasiewów – płodozmiany specjalne

Płodozmiany specjalne nasienne

W podziale ze względu na strukturę zasiewów występują jeszcze płodozmiany specjalne. Do tej grupy należą płodozmiany nasienne, w których więcej niż 50% roślin uprawia się na nasiona oraz płodozmiany warzywne, które mają zastosowanie w gospodarstwach ogrodniczych. 

Płodozmiany specjalne energetyczne

Występują tu także płodozmiany energetyczne. Do roślin energetycznych zalicza się m.in. rośliny oleiste takie jak słonecznik, len oraz konopie siewne. Poza tym występują tu buraki cukrowe, zboża, ziemniaki, czy kukurydza zwyczajna. 

Płodozmiany specjalne to także płodozmiany energetyczne, w których skład wchodzą rośliny chroniące gleby przez erozją oraz rekultywacyjne, które stosuje się w okresach przejściowych w rolniczym zagospodarowaniu terenów zdegradowanych.

Autor artykułu Publikacja artykułu we współpracy z firmą Target - wiodącym producentem produktów do pielęgnacji ogrodu.