Czy i kiedy wypada mówić w ojczystym języku za granicą

Czy szef może zabronić rozmawiać w pracy w ojczystym języku? Za granicą możemy spotkać się z tym, że język polski będzie zabroniony w pracy. Jak wygląda sytuacja pod względem prawnym? Czy w pracy za granicą można mówić po polsku? Kiedy możemy rozmawiać w języku ojczystym, a kiedy powinniśmy posługiwać się językiem urzędowym obowiązującym w danym kraju? Czy istnieją przepisy zabraniające posługiwania się językiem ojczystym w pracy za granicą? Co na ten temat mówią zasady dobrego wychowania?

Rozmowa w języku polskim w pracy za granicą

Zakaz posługiwania się w języku ojczystym w pracy wprowadzony przez pracodawcę może zostać zinterpretowany jako przejaw dyskryminacji, która w krajach tj. Polska, Niemcy, Anglia oraz wszystkie kraje Unii Europejskiej jest zabroniona. Przepisy na ten temat znajdziemy w tabelce poniżej.

Przepisy	Treść
Deklaracji Praw Człowieka (art. 2)	Każdy człowiek posiada wszystkie prawa i wolności zawarte w niniejszej Deklaracji bez względu na jakiekolwiek różnice rasy, koloru, płci, języka, wyznania, poglądów politycznych i innych, narodowości, pochodzenia społecznego, majątku, urodzenia lub jakiegokolwiek innego stanu.
Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (art. 14)	Zakaz dyskryminacji Korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów, jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn.
Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (art. 21 i 22)	Artykuł 21 Niedyskryminacja 1. Zakazana jest wszelka dyskryminacja w szczególności ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lub wszelkie inne poglądy, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. 2. W zakresie zastosowania Traktatów i bez uszczerbku dla ich postanowień szczególnych zakazana jest wszelka dyskryminacja ze względu na przynależność państwową. Artykuł 22 Różnorodność kulturowa, religijna i językowa Unia szanuje różnorodność kulturową, religijną i językową.

Czy to oznacza, że pracodawca nie może zabronić pracownikom posługiwać się w języku ojczystym w pracy? W momencie, gdy pracodawca wprowadzi zakaz posługiwania się w języku ojczystym w pracy, niezwykle ważne jest uzasadnienie tej decyzji. Pracodawca może bowiem, a nawet ma obowiązek wprowadzania w zakładzie pracy zasad, które mają wpływ np. na jakość oraz bezpieczeństwo pracy. Nie da się ukryć, że komunikacja w języku, który znają wszyscy pracownicy usprawnia pracę. 

Dlatego pracodawca ma prawo wprowadzić zakaz rozmawiania w ojczystym języku np. w języku polskim, czy też w Polsce w języku ukraińskim, o ile odpowiednio go uzasadni. Zakaz ten może dotyczyć tylko i wyłącznie rozmów w czasie pracy. Ponadto nawet w czasie pracy pracownicy mogą posługiwać się w języku polskim, jeśli nie znajdują się w towarzystwie osób nieposługujących się tym językiem. Z kolei zakaz taki nie może obowiązywać w trakcie przerw.

Oprócz obowiązujących przepisów należy mieć na uwadze zasady dobrego wychowania. Osoba kulturalna powinna unikać rozmawiania w swoim ojczystym języku, jeśli w towarzystwie znajduje się ktoś, kto go nie rozumie. Jeśli istnieje taka możliwość, należy rozmawiać w języku zrozumiałym dla wszystkich. Ewentualnie można przeprosić kogoś mówiąc, że musimy załatwić coś ważnego i w języku ojczystym pójdzie nam to sprawniej, a następnie powrócić do rozmowy w języku obowiązującym w danym kraju. 

Czy rozmowa w ojczystym języku w towarzystwie osób, które go nie rozumieją jest na miejscu

Pomijając przepisy na temat tego, czy obcokrajowcy mogą posługiwać się w języku ojczystym w kraju, w którym przebywają, ogromną rolę odgrywa dobre wychowanie. Rozmawianie w języku ojczystym, które może spowodować, że inni poczują się wykluczeni z towarzystwa, ma miejsce nie tylko w pracy, ale i w życiu codziennym. Problem ten często spotykany jest w szkole. Może on mieć miejsce w sklepach, gdzie pracuje wielu rodaków, salonach fryzjerskich oraz urody oraz w punktach gastronomicznych. 

Pomimo że mamy prawo do posługiwania się językiem polskim za granicą, czasami warto się zastanowić, na ile jest to konieczne. Czy naprawdę musimy mówić w języku polskim do kasjerki, która ma plakietkę z polskim nazwiskiem? A może ona sobie tego nie życzy? Jak poczują się osoby stojące w kolejce za nami? Niestety sytuacje takie mają często miejsce. Tymczasem w każdym kraju obowiązuje konkretny język urzędowy, który powinniśmy znać lub uczyć się, jeśli mieszkamy i pracujemy za granicą.

Jeśli czujemy potrzebę zagadania do rodaka w towarzystwie innych osób, równie dobrze możemy zrobić to w języku niemieckim. Jeśli osoba ta ucieszy się ze spotkania osoby z Polski, nic nie stoi na przeszkodzie, aby spotkać się prywatnie w neutralnym miejscu i rozmawiać w języku polskim np. w kawiarni przy stoliku, gdzie inni co prawda słyszą naszą ojczystą mowę, ale w związku z tym, że znajdują się poza naszym gronem, nie robi to na nich żadnego wrażenia. 

Podczas gdy ktoś wykonuje swoją pracę lub pracujemy wspólnie, nie wypada rozmawiać w języku polskim w towarzystwie pracowników, pacjentów lub klientów nieznających języka polskiego. Jest to niegrzeczne. Nawet jeśli naszym celem nie jest wykluczenie danej osoby z towarzystwa, chcąc nie chcąc tak się dzieje. Osobie takiej umyka wiele informacji związanych z pracą, a także wiadomości, które mają wpływ na zwyczajne, międzyludzkie relacje, jakie powinny istnieć również w miejscu pracy. 

Kiedy wypada mówić w pracy w języku ojczystym w towarzystwie innych osób

Oczywiście są pewne wyjątki np. gdy ktoś nie zna języka obowiązującego w kraju, w którym przebywa. Wówczas oczywistym jest, że możemy mówić do niego w języku ojczystym – bez względu na to, czy jest to pracownik czy klient. Niemniej jednak należy zwracać uwagę na to, w jaki sposób to robimy. Powinniśmy przeprosić innych informując, że musimy coś wytłumaczyć w języku polskim. Jeśli można to przesunąć w czasie, możemy zaproponować, że porozmawiamy na ten temat nieco później – na osobności. 

A jakie jest wasze zdanie na ten temat? Czy znaleźliście się kiedyś po drugiej stronie tzn. że ktoś bez zastanowienia rozmawiał w języku, którego wy nie rozumieliście? Jak się wówczas czuliście?